In een vooraankondiging van het NTR-programma Kijken in de ziel – journalisten kreeg Frits Wester de vraag “Kunnen de media mensen maken of breken?” Waarop de parlementair verslaggever antwoordde: “Wij bieden mensen slechts het platform, waarop zij zichzelf maken of breken.” Het lijkt er weleens op alsof we vergeten dat sociale media ook gewoon media zijn. Platformen met een enorm bereik waarop mensen zichzelf kunnen maken of breken. Met de bijkomende uitdaging dat er geen redactie tussen ons en ons publiek zit om onze boodschap waar nodig te corrigeren en ons te behouden voor onhandige posts, die vervolgens nooit meer verwijderd kunnen worden.
Een selfie in Auschwitz is géén souvenir
Op 20 juni bezocht Princess Breanna het voormalige concentratiekamp nabij de Poolse stad Auschwitz. Zij vond het een goed idee om in het kamp een lachende selfie van zichzelf te nemen en deze te delen via Twitter. Het bericht wordt in korte tijd ruim 1.000 keer gedeeld en de ene na de andere Twitteraar valt over @PrincessBMM heen. Twee maanden later schrijft een 17-jarige scholier in de Volkskrant dat een selfie in Auschwitz niet verwerpelijk is, maar een modern souvenir. Daar ben ik het niet mee eens.
Net als Wikipedia vind ik dat een souvenir een herinnering voor jezelf is. Natuurlijk kan een foto (ook van jezelf) prima zo’n herinnering vormen. Echter, plaats je deze foto op een sociaal medium, zoals Instagram of Twitter, dan deel je hem automatisch met jouw connecties en mogelijk met de rest van de wereld. Het gaat dan niet meer om een herinnering. Immers anderen hebben deze herinnering niet. Hem met anderen delen is dus iets wezenlijks anders. De deler wil waarschijnlijk erkenning: Likes, Favorites en ReTweets. Allemaal kleine bevestigingetjes van onszelf en het fantastische leven dat we leiden.
Een gevoelige hashtag misbruiken is géén goed idee
Tijdens de zomermaanden wordt de #IceBucketChallenge een hit op Twitter en Facebook. In de basis is het een ouderwetse kettingbrief-actie waarin mensen elkaar uitdagen om een emmer ijswater over zichzelf heen te gooien en geld te doneren aan de stichting die strijdt tegen de dodelijke ziekte ALS. In anderhalve maand worden er 2,4 miljoen video’s met de hashtag gedeeld, wordt er bijzonder veel over de ziekte gepraat en wordt er gelukkig ook flink gedoneerd.
Op Twitter waarschuwde Edwin Vlems al voor de marketeers die misbruik van de hashtag zouden gaan maken en een dag later wordt de eerste glijer al gemaakt. Vera uit Singapore (waarschijnlijk werkzaam bij het social media bureau We Are Social) Twittert onderstaande bericht waarin iemand een kan ijswater over een Lenovo-laptop leeggiet.
Natuurlijk is het een geweldige feature dat deze Lenovo-laptop na een plens ijswater blijkbaar nog steeds werkt, maar er is echt geen enkele reden om de #IceBucketChallenge-hashtag te misbruiken om dit wereldkundig te maken. De Tweet ontving een aantal Favorites en werd een aantal keer geReTweet, maar werd snel offline gehaald toen ik Vera via Twitter vroeg of dit serieus bedoeld was. Op mijn vraag waarom zij dacht dat het een goed idee was om een hashtag tegen een dodelijke ziekte te gebruiken om een product aan te prijzen, kwam helaas geen antwoord.
Geen mens is perfect. Iedereen maakt wel eens een fout. Dat maakt ons menselijk. Toch denk ik, dat we ons onvoldoende beseffen dat sociale media ook media zijn. Alles wat we daar plaatsen is in principe openbaar en deze informatie kan in korte tijd een heleboel mensen bereiken en beïnvloeden. Om Frits Wester nog een keer te parafraseren: sociale media zijn platformen waarop wij onszelf kunnen maken of breken. Ik vraag me af, of wij ons dat beseffen en of wij die verantwoordelijkheid aan kunnen.
Uitgelichte afbeelding: Jochem Koole, licentie: CC BY
Te veel gericht op de winst, lijkt het. Vergeten dat er meer aspecten zijn.
Overigens zie ik sociale media wel anders dan traditionele media. Op sociale media maken of breken wij inderdaad onszelf. Bij traditionele media heb je toch te maken met journalisten en redacteuren die keuzes maken, een bepaalde kant op sturen etc., waardoor zij wel degelijk invloed hebben op het maken of breken van een persoon. Zij bieden niet slechts een platform. Net zoals journalisten wel eens verkeerde informatie naar buiten kunnen brengen, omdat ze niet altijd voldoende van een bepaald onderwerp af weten.
Mooi verwoord, Charlotte. Dank voor je reactie. En eens met jouw nuance. De extra schakel die er tussen zit (journalist / redacteur) kan mensen behoeden voor een glijer, maar zaken zelf ook verkeerd interpreteren of uitleggen. Tja, die journalist / redacteur is natuurlijk ook maar een mens 😉
Al dan niet met opzet, in sommige gevallen. Vooral opinieprogramma’s en bij interviews zijn journalisten toch op zoek naar interessante uitspraken die ze uit iemand proberen te trekken. De vraagstelling kan al een bepaalde sfeer scheppen etc. etc.
Te veel gericht op de winst, lijkt het. Vergeten dat er meer aspecten zijn.
Overigens zie ik sociale media wel anders dan traditionele media. Op sociale media maken of breken wij inderdaad onszelf. Bij traditionele media heb je toch te maken met journalisten en redacteuren die keuzes maken, een bepaalde kant op sturen etc., waardoor zij wel degelijk invloed hebben op het maken of breken van een persoon. Zij bieden niet slechts een platform. Net zoals journalisten wel eens verkeerde informatie naar buiten kunnen brengen, omdat ze niet altijd voldoende van een bepaald onderwerp af weten.
Ha Jochem, Frits Wester, echter, maakt zichzelf wat wijs. Of de kijker. (Ik vermoed het laatste). De massamedia, kranten incluis, kunnen wel degelijk (onschuldige) mensen maken en breken. Als een journalist een uitglijder maakt, jou verkeerd begrijpt, je slordig citeert, of echt kwaad wil, heb je als lezer geen poot om op te staan. Ik was zelf journalist en ik weet hoe het werkt – het is een van de dingen die echt lastig zijn, ethisch. Tegenwoordig hebben veel kanten ombudsmannen en -vrouwen, dat is nieuw. Maar dan nog. Journalisten zijn niet gauw bereid huun fout toe te geven. Introspectie past niet bij het vak – uit zelfbescherming, ongetwijfeld. Als je de hele dag moet nadenken over de mogelijke consequenties van wat je schrijft, kun je niet meer werken. Dus journalisten bouwen een schild. Met als nadeel dat het moeilijk is om je verhaal te halen, en dat dat vaak ook weinig effect meer heeft, want het kwaad is al geschied. Het framen is al gebeurd. Zelfs naar de rechter gaan is vaak averechts omdat een zaak die je niet opnieuw in het nieuws wil hebben, dan wederom verslagen kan worden.
Kortom. Frits Wester jokt.
Dank voor je uitgebreide reactie, Kitty. Duidelijk dat journalisten media kunnen gebruiken om anderen te maken of te breken. Met sociale media, die we zelf beheren, hebben we daar geen journalisten meer voor nodig en maken of breken we onszelf. Ik vraag me af, hoeveel mensen dat inzien en of we deze verantwoordelijkheid wel aankunnen.
Als je praat over het beheren van social media accounts voor bedrijven is het een heel ander verhaal – nee, sommige mensen kunnen dat niet. Andere wel. Er is geen eenduidig antwoord denk ik. In het algemeen denk ik dat de mogelijkheden die zijn geschapen door de alomvattende digitalisering schrikbarend negatief kunnen uitpakken. Maar dan heb ik het vooral over het feit dat bijna alle online databases zo lek zijn als een mandje. En over alle manieren waarop digitale gegevens stiekem worden ingezet voor marketingdoeleinden en spionage (ook van de eigen bevolking) 😉 O ja, en dat onze economie er totaal afhakelijk van is.
Het ging me niet eens zozeer om bedrijfsaccounts. Ook via hun persoonlijke accounts zie ik mensen soms onhandige dingen doen. Met je eens dat de alomvattende digitalisering een risico met zich meebrengt en dat we ons ook daar onvoldoende van bewust lijken te zijn. We gaan de komende jaren meemaken hoe dat uitpakt…