“Hou op man. Ik heb helemaal geen tijd om over de toekomst na te denken.” Ik snap hem wel. Hij is directeur van snelgroeiend bureau. Hij krijgt de mensen bijna niet aangesleept. Om het werk te kunnen doen dat zijn klanten bij hem neerleggen.
Grote kans dat het binnen jouw organisatie op dit moment ook verschrikkelijk druk is. Dat je eigenlijk te weinig handen en hersens beschikbaar hebt om al het werk af te krijgen. Dat je alleen nog maar bezig bent met de waan van de dag. Of – erger nog – met the shit of yesterday1.
Tijd om na te denken over de toekomst heb je niet. Of gun jij jezelf niet. Terwijl je dat volgens mij wel zou moeten doen. Juist nu. Het systeem zoals we dat kennen, piept en kraakt aan alle kanten. Dat gaat heus nog wel even goed. Totdat het niet meer werkt.
Als je nu ’time out’ roept en tijd vrij maakt om over de toekomst na te denken, kun je een enorme voorsprong opbouwen. Op alle organisaties die momenteel alleen nog maar bezig zijn met de waan en the shit. Op iedereen die straks ineens wakker schrikt in een andere wereld. Waar klanten naar je concurrent zijn overgestapt en medewerkers niet meer voor je willen werken.
Hoogste tijd voor een helder toekomstbeeld
Wat je nodig hebt, is een helder toekomstbeeld. Een visie. Of een voorziene toekomst, zoals Jim Collins zou zeggen.
In de jaren ’90 van de vorige eeuw was Collins wel een beetje klaar met al die vage en wazige visies die hij overal om zich heen voorbij zag komen. Hij besloot daar een einde aan te maken en zijn Vision Framework te ontwikkelen. Dit framework is glashelder. Een visie is een voorziene toekomst. En die voorziene toekomst bestaat uit een gewaagd doel2 en een levendige beschrijving.
Een dikke 30 jaar eerder had Martin Luther King zo’n gewaagd doel: een einde maken aan de ongelijkheid tussen witte en zwarte mensen in Amerika. In 1963 omschreef hij dat levendig. Door te zeggen dat hij ervan droomde dat (zwarte) zonen van voormalige slaven en (witte) zonen van voormalige slavenhandelaren op een dag samen als broeders aan tafel zouden zitten.
Het was deze visie waarmee King verschillende groepen mensen richting gaf. Het waren de verhalen die hij eraan ophing, waarmee hij mensen in beweging bracht. Als jij ook wilt laten zien waar jij voor staat en voor wie jij er bent, heb je een visie nodig. Alleen met een helder beeld van de toekomst kun je mensen raken en in beweging brengen.
Maar hoe zet je zo’n visie een beetje scherp neer? Met deze 5 stappen kom je een heel eind.
Stap 1 – Doe de doelgroepcheck
Hoewel een visie verder gaat dan een doel, heb je wel degelijk te maken met een doelgroep.
Een belangrijke doelgroep voor dominee King was de regering van president Kennedy. Deze regering moest volgens King werk gaan maken van burgerrechten. Voor alle inwoners van de Verenigde Staten. Ongeacht hun afkomst, ras, kleur, religie of geslacht. King snapte dondersgoed dat zijn toekomstbeeld alleen werkelijkheid kon worden, als zijn doelgroep zich anders zou gaan gedragen.
Pas als mensen hun gedrag aanpassen, verandert er iets. Bedenk je dus goed wie jouw doelgroep is. Kijk eens naar de 20% van je klanten waar je het liefste voor werkt. De groep die zorgt voor 80% van de poen, het plezier en de prestige3. Of kijk naar de mensen die je aan je organisatie wilt binden. Die het meest op hun plek zijn in jouw bedrijf.
Grote kans dat deze mensen niet even oud zijn, niet dezelfde afkomst hebben en niet dezelfde functietitel. Ze delen waarschijnlijk wel bepaalde kernwaarden, jagen vergelijkbare doelen na en hebben dezelfde soort wensen en behoeften.
Hoe beter jij weet welke groep mensen je in beweging wilt brengen, hoe makkelijker het straks wordt om je visie werkelijkheid te laten worden.
Stap 2 – Blik op de toekomst
Volgens Collins kost het bereiken van een gewaagd doel ongeveer 10 tot 30 jaar. Dat is nogal wat. Het zijn in ieder geval 40 kwartaalcijfer-meetings. Of 2,5 bestuurstermijnen. Het kan goed zijn dat jij het gevoel hebt dat deze tijd je niet gegund is. Want de waan van de dag en the shit of yesterday…
Voor een aansprekende visie zul je echter wel iets verder moeten kijken dan de volgende aandeelhoudersvergadering of bestuurswissel. Probeer je voor te stellen hoe de wereld van jouw doelgroep (zie stap 1) er over 5 of 10 jaar uit ziet.
Welke doelen hebben de mensen uit jouw doelgroep dan bereikt? Wat weten ze? Wat voelen ze? Wat denken ze? Maar vooral ook: wat doen ze – anders dan dat ze nu doen?
Een toekomstbeeld formuleer je het liefst zo positief mogelijk. King had kunnen zeggen: “Ik droom ervan dat witte mensen zwarte mensen niet meer tot slaaf maken en afranselen, verkrachten of verbranden.” In plaats daarvan beschreef hij de best mogelijke toekomst voor zijn doelgroepen: samen als broeders aan tafel zitten.
Stap 3 – Trends
Jouw toekomstbeeld is een droom. Maar wel eentje gebaseerd op je kennis, kunde en ervaring.
Door wat je weet, kunt en hebt meegemaakt, ben jij ervan overtuigd dat jouw visie werkelijkheid kan worden. En niet alleen daardoor. Ook doordat jij allerlei trends ziet. Trends die jouw toekomstbeeld versneld werkelijkheid laten worden.
Dat kunnen demografische factoren zijn, zoals de toenemende vergrijzing in Nederland. Economische, zoals de hoge gas- en olieprijzen. Sociaal-culturele, zoals de Westerse individualisering. Technologische, zoals het explosief gestegen smartphone-gebruik. Ecologische, zoals de opwarming van de aarde. En politiek-juridische, zoals de corona-regelgeving van de afgelopen tijd.
Als je weet welke trends je doelgroep richting jouw toekomstbeeld duwen, kun je scherp aan de wind zeilen.
Stap 4 – Obstakels & oplossingen
Jouw toekomstbeeld is op dit moment nog geen werkelijkheid. Daar zijn verschillende redenen voor. Misschien ontbreekt het je doelgroep aan tijd. Mogelijk missen ze bepaalde vaardigheden. Of er is weerstand die eerst weggenomen moet worden.
Wat het ook is, deze dingen vormen obstakels voor je doelgroep. Als je weet met welke obstakels je doelgroep te maken heeft, kun je hen raken met je verhaal. Stel jezelf dus de simpele vraag: wat houdt mijn doelgroep tegen?
Noteer de obstakels, maar ook jouw oplossingen. Het kan zijn dat één van je diensten één obstakel wegneemt. Het kan ook zomaar zijn dat je met je inzet in één klap meerdere obstakels wegneemt. Laat in ieder geval zien hoe jij je doelgroep stapje voor stapje bij hun best mogelijke toekomst brengt.
Stap 5 – Huidige situatie
Om je doelgroep van A naar B te kunnen brengen, moet je een goed idee hebben van A en B. Over B heb je inmiddels goed nagedacht. Dit is de best mogelijke toekomst die jij voorziet voor je doelgroep. A is de situatie waar zij zich op dit moment in bevinden.
Wat weten, vinden, voelen, denken en doen de mensen uit je doelgroep op dit moment? Dit is het vertrekpunt voor je verhaal. Wat mensen weten, hoef je niet nog een keer uit te leggen. Wat ze ergens van vinden of bij voelen, wil je waarschijnlijk beïnvloeden. Allemaal zodat ze dingen anders gaan doen. En daarmee je voorziene toekomst werkelijkheid laten worden.
Aan de slag!
Oké, het is druk. Je krijgt het werk bijna niet gedaan. Zo doorgaan is echter geen oplossing voor de lange termijn. Om overmorgen nog steeds succesvol te zijn, zal er iets moeten veranderen. Werk zal geautomatiseerd moeten worden. Je hebt ander soort personeel nodig. Of je wilt klanten die ook zorgen voor een leefbare wereld.
Welke verandering er voor jou ook nodig is, mensen zullen hun gedrag moeten aanpassen. Mensen binnen je organisatie. En mensen buiten je organisatie. Dat doen ze alleen als jij hen richting geeft. Als je duidelijk laat zien waar je voor staat en voor wie jij er bent.
Aan de slag dus met je visie! Liever vandaag, dan morgen. Voor het te laat is.
Uitgelichte afbeelding: Jochem Koole, licentie: CC BY
- The Shit of Yesterday is een term uit het boek The Day After Tomorrow van Peter Hinssen. Hij bedoelt: tijdrovende organisatieprocessen waarmee geen (en dus eigenlijk negatieve) waarde wordt gecreëerd.
- In zijn Vision Framework heeft Collins het over een BHAG: een Big Hairy Audacious Goal.
- De 3 P’s poen, plezier en prestige zijn van Marco Derksen. Hij bedoelt: geld voor je werk, plezier in je werk en aanzien (binnen een bepaalde groep) met je werk.
