Met een vers gezet kopje koffie in mijn hand staar ik naar het scherm van mijn telefoon. Het is vroeg in de ochtend. Buiten is het nog donker en de regen komt met bakken tegelijk uit de hemel. Boven liggen mijn 3 vrouwen nog lekker te ronken. Alle tijd en rust om een artikel te lezen.
Het artikel dat ik lees is een essay van Rutger Bregman, gepubliceerd op nieuwjaarsdag. Op de eerste dag van 2023 schrijft Bregman over nobele verliezers. Mensen die weliswaar goede bedoelingen hebben, maar die weinig bereiken. Mensen die zich niet conformeren, maar soms blijven hangen in exhibitionisme. Veel geblaat en weinig wol, zeg maar.
Dat raakte bij mij wel een snaar. Het lijkt me een mooi voornemen voor dit jaar: minder geblaat en meer wol.
4 ongemakkelijke waarheden
Wie niet als nobele verliezer wil eindigen, moet volgens Bregman afrekenen met 4 illusies. Ik noem het liever 4 ongemakkelijke waarheden over verandering:
Allereerst is er een groot verschil tussen wat mensen vinden of zeggen en wat mensen doen. Dit wordt ook wel het value-action of attitude-behavior gap genoemd. Ik kan het bijvoorbeeld heel vervelend vinden dat de aarde opwarmt, maar toch met het vliegtuig op vakantie blijven gaan. Wat ik doe is in strijd met wat ik vind.
Ten tweede is het zo dat goede bedoelingen niet automatisch tot goede resultaten leiden. Als ik meer kennisdeling binnen een organisatie probeer te faciliteren, lukt dat alleen als de betrokkenen daar zelf ook de meerwaarde van inzien. Iemand die probeert kennis voor zichzelf te houden, overtuig ik alleen met argumenten die het belang van kennisdeling voor haar benadrukken. Doelgroep-gericht denken en handelen, dus.
Als derde noemt Bregman de illusie van puurheid. Een verandering realiseren met mensen die het 100% met elkaar eens zijn? Vergeet het! Wil je een verandering realiseren, dan moet je niet bij voorbaat allerlei mensen uitsluiten. Je kunt er namelijk prima verschillende ideeën en meningen op na houden, als je het maar eens bent over het uiteindelijke doel.
En ten slotte: niet alle goede dingen gaan samen. Onze wereld is te complex om in één keer allerlei met elkaar samenhangende problemen op te lossen. “Het risico van de alles-of-niets-aanpak,” schrijft Bregman, “Is dat je voor de hoofdprijs gaat en met lege handen achterblijft.” Denk groot, maar zet kleine stapjes. Stapjes waarin je steeds meer mensen meeneemt in de verandering die je voor ogen hebt.
Eerst denken, dan doen
Wil je de komende tijd minder blaten? En meer wol? Dan zul je iets moeten doen wat we steeds moeilijker vinden: de tijd nemen om na te denken.
Een scherpe mening op Twitter, die dankzij de pingeltjes op onze telefoon rechtstreeks onze hersenen wordt inschoten, hoeft echt niet meteen beantwoord te worden. Ik weet het: de verleiding is vaak te groot om niet te reageren. Maar is het nodig? En – belangrijker nog – levert het je iets op?
Over hoeveel protesten en bewegingen hebben we ons de afgelopen paar jaar wel niet druk gemaakt? Of druk laten maken? En wat heeft al dat rumoer uiteindelijk opgeleverd? Volgens mij was er in ieder geval veel meer geblaat dan daadwerkelijke wol.
Dat kan anders. Probeer de komende tijd zoveel mogelijk te doen wat je vindt. Handel naar je kernwaarden, maar denk daarbij wel om je doelgroep. Hoever zijn de mensen die jij in beweging wilt krijgen? Laat je verhaal aansluiten op hun belevingswereld. Sluit geen mensen uit. Mensen die het niet 100% met je eens zijn, kunnen wel degelijk hetzelfde doel voor ogen hebben. En los niet alles in een keer op. Denk groot, maar begin klein.
Eerst goed nadenken, dan pas doen. Maar dan ook wel écht doen.
Uitgelichte afbeelding: Jochem Koole, licentie: CC BY
